بارباروس خیرالدین پاشابارباروس، خیرالدین (خضر) پاشا (۸۷۰ـ۹۵۳)، دریاسالار مشهور ناوگانِ عثمانی می‌باشد. فهرست مندرجات۲ - پدر خیرالدین ۳ - تاریخ تولد خیرالدین ۴ - وجه تسمیه خیرالدین ۵ - فعالیت خیرالدین ۵.۱ - حمل کالا با کشتی شخصی خود ۵.۲ - تحت الشعاع برادر در تونس و الجزایر ۵.۳ - تسلط بر الجزایر ۵.۴ - استمداد از سلطان عثمانی ۵.۵ - از دست دادن الجزایر ۵.۶ - حمله و غارت کشتی‌ها ۵.۷ - حمله به الجزایر ۵.۸ - کمک به مسلمانان شورشی اندلس ۵.۹ - شکست سلطان تلمسان ۵.۱۰ - میانجیگری میان فرانسوای اول و سلیمان قانون ۵.۱۱ - فراخوانده شدن به استانبول ۵.۱۲ - منصب قاپودان پاشا ۵.۱۳ - حمله به تونس و تصرف آن ۵.۱۴ - دیدار با سفیر فرانسه ۵.۱۵ - بیرون رانده شدن از تونس ۵.۱۶ - تصرف دوباره پره وزه ۵.۱۷ - همکاری با ناوگان فرانسه ۵.۱۸ - بازگشت به استانبول و صرف بقیه عمر ۶ - وفات خیرالدین ۷ - قهرمان ملی در اذهان ترکان ۸ - فهرست منابع ۹ - پانویس ۱۰ - منابع ۱ - زادگاه خیرالدیندر مَدَللی ( متلین ) متولد شد. ۲ - پدر خیرالدینپدرش یعقوب « سپاهیِ » شهر واردار نیجیه سی بود. ۳ - تاریخ تولد خیرالدینحاجی خلیفه او را هنگام وفات هشتاد ساله دانسته است، بنابراین می‌توان تاریخ تولدش را حدود ۸۷۰ فرض کرد. ۴ - وجه تسمیه خیرالدینبه نوشته غزوات ، عیسویان او را به سبب رنگ ریشش ، بارباروسا (ریش قرمز) نامیدند . ۵ - فعالیت خیرالدین۵.۱ - حمل کالا با کشتی شخصی خودخیرالدین فعالیت‌هایش را با حمل کالا با کشتی شخصی خود به ساروس و سالونیکا و نگروپونته (= حالکیس ) آغاز کرد. ۵.۲ - تحت الشعاع برادر در تونس و الجزایراو در جَربه به برادر بزرگترش اروج ( عروج ) پیوست ، و در تونس سپس در الجزایر تحت الشعاع برادر قرار داشت. ۵.۳ - تسلط بر الجزایرپس از مرگ اروج در ۹۲۴، خیرالدین تنها بر الجزایر تسلط داشت و مانند برادرش سرزمین الجزایر را دو ایالت تحت فرمان دو رئیس محلی ( حاکم ) تقسیم کرد، سپس خود را سلطان المجاهد مولاناخیرالدین من الامیرالشهیرالمجاهدابی یوسف یعقوب الترکی نامید. ۵.۴ - استمداد از سلطان عثمانیدر ۹۲۵، خیرالدین از سلطان عثمانی استمداد طلبید و هیأتی را همراه با عریضه‌ای از طرف مردم شهر الجزایر به پیش او فرستاد. سلطان سلیم نیز در ۹۲۶ حکومت الجزایر را در قلمرو عثمانی قبول کرد و از این زمان به بعد، نام سلطان عثمانی را بر روی سکه‌هایی که در الجزایر ضرب می‌شد نوشتند و از او در خطبه‌ها یاد کردند و بدین سان حکومت عالیه او را گردن نهادند . ۵.۵ - از دست دادن الجزایراما تسلط خیرالدین بر الجزایر در نتیجه حمله محمد، سلطان تونس ، که با ابن القاضی و قَرَه حسن ، رئیس پادگان ترک در شَرشَل همدست شده بود، منقطع شد . و خیرالدین ناچار با نه فروند کشتی به جِجَل پناه برد. ۵.۶ - حمله و غارت کشتیهاخیرالدین، پس از دریافت کمک عبدالعزیز ، رئیس بنوعباس (ساکنان کوه‌های « قبایل صفری »)، از ججل به تسخیر القُل (۹۲۷) و بونه و قسطنطین (۹۲۸) پرداخت و در ضمن در دریای روم حمله به کشتی‌ها را از سرگرفت. پس از تسلط بر جَرْبِه مشهورترین دزدان دریایی به او پیوستند و خیرالدین و همراهانش با ناوگانی مرکب از ۴۱ کشتی به غارت سواحل غربی دریای روم پرداختند و غنایمی هنگفت به دست آوردند. ۵.۷ - حمله به الجزایرسپس او با فراخوان مردم الجزایر که عواید دریازنی را از دست داده بودند، در ۹۳۲ به آن شهر حمله کرد و ابن القاضی را شکست داد . او مجدداً شرشل و تنس و قسطنطین را به تصرف درآورد . ۵.۸ - کمک به مسلمانان شورشی اندلسسپس در ۹۳۵ جزیره حجر بادس را از اسپانیایی‌ها گرفت و در تابستان همان سال، ۱۵ فروند کشتی به فرماندهی آیدین رئیس به نزدیکی اولیوا در اسپانیا فرستاد تا به مسلمانان شورشی اندلس کمک کند، و به کمک مسلمانان این شهر ناوگان اسپانیایی را در حوالی فورِمِنترا مجبور به فرار کرد و خبر پیروزی خود را با دو فروند کشتی به اطلاع سلطان سلیمان رساند . ۵.۹ - شکست سلطان تلمساندر ۹۳۶ خیرالدین پس از شکست آندرئا دوریا و ناوگان او به سواحل لیگوریا و اسپانیا حمله و آنرا غارت کرد، سپس در ۹۳۸ به سلطان تلمسان که از حمایت چهارده کشتی اسپانیایی برخوردار بود حمله کرد و او را به پرداخت خراج واداشت. ۵.۱۰ - میانجیگری میان فرانسوای اول و سلیمان قانوندر این زمان خیرالدین میان فرانسوای اول و سلیمان قانونی به میانجیگری پرداخت و در ۹۳۹ سفیر فرانسه را که به حَلب می‌رفت به حضور پذیرفت . ۵.۱۱ - فراخوانده شدن به استانبولسپس به استانبول فراخوانده شد، و در پایان سال به پایتخت عثمانی رسید . ۵.۱۲ - منصب قاپودان پاشااندکی بعد، بنا به دعوت ابراهیم پاشا ، صدراعظم ، عازم حلب شد و او منصب قاپودان پاشا را با لقب « جزایر بیگلربیگی » به او تفویض کرد . ۵.۱۳ - حمله به تونس و تصرف آنچند ماه بعد خیرالدین با ناوگانی مرکب از ۸۴ فروند کشتی که تعدادی متعلق به دزدان دریایی بود به تونس حمله کرد و پس از شکست مولای الحسن سراسر تونس به دست او افتاد. ۵.۱۴ - دیدار با سفیر فرانسهدر ۹۴۱ سفیر دیگری از فرانسه به نام لافورست ، با بارباروس در تونس دیدار کرد و از آن‌جا عازم استانبول شد تا تدارک لشکرکشی مشترک فرانسه و عثمانی را برای غارت کُرس و فتح ساردنی و سیسیل انجام دهد که در آن زمان تحت تسلط اسپانیا قرار داشت. ۵.۱۵ - بیرون رانده شدن از تونسلکن در این زمان شارل پنجم به تونس حمله برد و خیرالدین از آن‌جا بیرون رانده شد و به بندر الجزایر رفت و تا بهار ۹۴۳، مشغول تهیه ناوگانی شد که سلیمان برای حمایت از لشکرکشی فرانسوای اول به ایتالیا ، به وی قول داده بود. ۵.۱۶ - تصرف دوباره پره وزهبالاخره ناوگان ترکان به فرماندهی خیرالدین با ناوگان عیسویان به رهبری آندرئا دوریا ، در بندر پِره وِزه روبرو شد، و پس از زد و خورد مختصری قوای دوریا عقب نشینی کردند و سال بعد خیرالدین پره وزه را دوباره تصرف کرد. ۵.۱۷ - همکاری با ناوگان فرانسهآخرین باری که خیرالدین در دریا عرض اندام کرد در ۹۵۰ بود، که پس از توافق میان سلطان سلیمان و فرانسوای اول او مأمور همکاری با ناوگان فرانسه در غرب دریای روم شد، وی پس از غارت سواحل ایتالیا و توقف سه روزه در رِجیو و ایجاد وحشت در رم در مارسی به فرمانده ناوگان فرانسه دوک دانگین پیوست و ویلفرانش را غارت کردند لکن توفیقی به دست نیاوردند . ۵.۱۸ - بازگشت به استانبول و صرف بقیه عمرخیرالدین پس از غارت سواحل توسکان و ناپل به استانبول بازگشت [۱]
سیدمراد، غزوات خیرالدین پاشا، نسخة خطّی، ش ۱۱۸۶، ۴۱ ر ـ ۴۵ پ.
و بقیه عمرش را صرف امور خیریه کرد، از جمله مدرسه و مسجدی در بشیکتاش ساخت که اثری از آن‌ها نمانده است .
۶ - وفات خیرالدیناو در جمادی الاخره ۹۵۳ درگذشت و در بشیکتاش دفن شد. ۷ - قهرمان ملی در اذهان ترکانخیرالدین، بخشی از شمال افریقا را ضمیمه قلمرو عثمانی کرد و در مقام دریاسالار ، سبب تقویت ناوگان عثمانی شد و در اذهان ترکان به صورت قهرمان ملی باقی‌مانده است. ۸ - فهرست منابع(۱) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، تحفة الکبار فی اسفار البحار، استانبول ۱۳۲۹. (۲) سیدمراد، غزوات خیرالدین پاشا، نسخة خطّی. ۹ - پانویس
۱۰ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بارباروس »، شماره۱۳۹. |